TRABZON – Maraş merkezli sarsıntıların akabinde binaların güvenliği tartışma konusu oldu. AFAD’a nazaran Trabzon ‘düşük riskli bölge’ olarak yer alıyor. Buna karşılık Trabzon’un zelzele riski, 2019 yılında hazırlanan raporda iki kat artırıldı.
Uzmanlar, Kuzey Anadolu Fayı, Kuzeydoğu Anadolu Fayı ve Karadeniz Fayı ile çevrili olan Trabzon için gelecek 50 yıl içerisinde 6.6 büyüklüğünde sarsıntı beklendiğini söylüyor. Bu nedenle Trabzon’un yapı stoku yine gündeme geldi. Trabzon Kent Plancıları Odası Lideri Ercan Şen, bilhassa dere yataklarına yapılan ve imar affından yararlanan binaların afetlere karşı risk taşıdığını vurguladı.
ERCAN ŞEN: TRABZON’DA ‘RİSK YOK’ DEMEYİN
Şen, kentte yapıların ne durumda olduğunu gösteren bir bilgi olmadığını söyledi. Şen, yapı stokunun sayısal olarak bilinse de binaların ayrıntılarına ait bir çalışmaya muhtaçlık duyulduğunu belirtti.
“Trabzon’da sarsıntı riski olmadığı söyleniyor fakat o denli bir şey yok” diyen Şen, bölgedeki fay sınırlarına dikkat çekti. Şen, “130 kilometre güneyimizden Kuzey Anadolu Fayı geçiyor, Karadeniz’de de 10 kilometre açıkta fay çizgisi var. Yapı stokumuzun, zelzele, sel, heyelan üzere afetlere karşı nasıl dayanım gösterebileceğine dair bir çalışma yok” diye konuştu.
‘YAPI STOKUNUN DURUMU BİLİNMİYOR’
Yapıların envanterinin bilinmediğini kaydeden Şen, “Yapı-zemin bağlantısı açısından sorunlu olan, yer parametlerine uygun olarak yapılmayan, taşıyıcı sistemlerinde sorun olan, kolon bölümü gerçekleştirilen, 1999 öncesi olan yapıları gösteren rakamsal bilgi ve mahalle bazında döküm yok. İBB başta olmak üzere birçok belediye, sarsıntıdan sonra süratli bina taramasına başladı. Trabzon için bu türlü bir çalışma yok. Trabzon için de kısa müddette evvel riskli görülen binalar için bu türlü bir çalışma yapılmalı” dedi.
Şen, kentte meydana gelebilecek afetler için riskleri ortaya koyacak plan hazırlanması gerektiğini tabir etti. Öncelikle risk tiplerinin belirlenmesine muhtaçlık duyulduğunu kaydeden Şen, “Risklere nazaran, risk azaltma, tedbire, minimize etme ve afet sonrasını planlama çalışması gerek. Sakınım planlarını kentlerin planına aktarmak lazım. Kentlerin kendi ürettiği kendi riskleri de var. Trabzon için açık alanların yetersizliği, yolların darlığı üzere problemler var” tabirlerini kullandı.
Trabzon’da sel nedeniyle şimdiye kadar pek çok kişi hayatını kaybetti, yapılar ziyan gördü. ‘UYARILARA KARŞIN DERE YATAĞINA TERMİNAL YAPILDI’
Deprem dışındaki afetlerin de tesirli olduğu Trabzon’da, son 20 yılda 29 kişi sel ve heyelan nedeniyle hayatını kaybetti. Bölgede bilhassa dere yataklarına yapılan yapılaşmalar sel afeti için risk oluşturuyor.
Kentte, Değirmendere’nin kıyısına yapılan yeni terminal binası da tartışmalara neden olmuştu. Husus ile ilgili olarak çok kere ikazda bulunduklarını lakin dinlenmediğini belirten Şen, “Terminalin dere yatağına yapılmamasını tekraren söyledik. Ama ‘bir şey olmaz’ deyip yapıldı. Bugün olmasa da yarın orada sel olacak. İnsan kendi eliyle tabiat olaylarını afete çeviriyor” dedi.
Trabzon’daki yeni terminal binası, dere yatağına yapıldı. ‘İMAR AFFINDAN FAYDALANAN BİNALARDA HİÇBİR DENETİM YOK’
Trabzon’da, 2018’de çıkarılan imar affından 150 bini aşkın binaya yapı kayıt evrakı verildi. İmar affı ile binaların hiçbir denetim yapılmadan kayıt altına alındığını belirten Şen, bu yapılarda sarsıntıya dayanıklılığın sorgulanamayacağını belirtti.
İmar affının rastgele bir denetim ya da mühendislik incelemesi yapılmadan gerçekleştirildiğini kaydeden Şen, “Binanın fotoğrafını çekerek müracaat yaptılar. Kanun bu biçimde çıktı ve yapı kayıt evrakı verildi. Kanunda, yapıda sorun çıkması halinde beyanı verenin sorumlu tutulacağı söylendi. Devlet de sorumluluk almadı. Türkiye’de çok kere imar affı oldu. Lakin daha evvelki kimi imar aflarında yeminli mühendislik ofisleri vardı. Bunlar, yapıları bütün kriterleriyle inceleyip bir sorun yoksa evrak veriliyordu. Artık o denli yapılmadığı için son imar affında hangi yapının mühendislik açısından uygun olduğunu söylememiz mümkün değil. Burada zelzeleye dayanıklılık sorgulanamaz” halinde konuştu.
‘KENTSEL DÖNÜŞÜM ALANLARI BELİRLENİYOR LAKİN UYGULAMA YOK’
Şen, afetlerden en az formda etkilenmek için kent planlarının, bilime nazaran hazırlanması gerektiğine söz etti. Şen, kelamlarını şöyle sürdürdü: “7-8 yıldır dirençli kentler diyoruz, bugün herkes birebirini söylüyor. Aslında biz imar planlarını kentlerin birtakım risklerine deva olacak biçimde hazırlıyoruz. Dere yatağından uzak duruyoruz, jeolojik açısından külfetli olan yerleri imara açmıyoruz. Lakin yönetimsel tarafımız, yasal tedbirlerimiz, toplumsal, ekonomik ve kültürel tedbirlerimizde sorunlarımız var. Hazırladığımız imar planını onay kademesinde insanlara anlatmak sorun oluyor. Her vakit herkes ‘bana dokunma’ diyor. Kentsel dönüşüm alanları belirleniyor ancak uygulama yok. Tüm dataları toplayarak hazırladığımız planlar meclise geldiğinde bir yerinin değiştirilmesi isteniyor. Hangi bilimsel bilgiye nazaran? Tabiat olayını siyasi müdahale ile kendimiz afete dönüştürüyoruz.”