Tarım ve Orman Bakanlığı, mülkiyeti gerçek veya hükmî bireylere ilişkin olup üst üste iki yıl mühletle işlenmeyen tarım yerlerini, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve ziraî üretimde kullanılması kuralıyla dönemlik olarak kiraya verecek.
Tarım ve Orman Bakanlığınca hazırlanan İşlenmeyen Tarım Yerlerinin Ziraî Gayeli Kiraya Verilmesine Ait Yönetmelik, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik, 3 Temmuz 2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Müdafaa ve Arazi Kullanımı Kanununun 8/K hususu uyarınca, üst üste iki yıl müddetle işlenmeyen tarım yerlerinin Bakanlıkça kiraya verilerek ziraî üretime kazandırılmasına yönelik yordam ve asılları belirliyor.
Kiralama yapılacak yerler
Buna nazaran, Hazine’nin özel mülkiyetinde yahut devletin karar ve tasarrufu altında bulunan tarım toprakları hariç olmak üzere mülkiyeti gerçek yahut hükmî şahıslara ilişkin olup üst üste iki yıl mühletle işlenmeyen tarım yerleri, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve kiralayan tarafından ziraî üretimde kullanılması kuralıyla bu yönetmelik kararları çerçevesinde Bakanlıkça dönemlik olarak kiraya verilecek.
Arazi Tespit Komitesi oluşturulacak
Bakanlıkça kiraya verilecek tarım yerlerinin rayiç kira bedelini tespit etmek ve kiralama süreçlerini gerçekleştirmek gayesiyle Arazi Kiralama Komitesi oluşturulacak. Arazi Tespit Kurulu vilayet müdürlüğünde vilayet müdür yardımcısı yahut şube müdürü, ilçe müdürlüğünde ilçe müdürü başkanlığında toplanacak.
Kiraya verilecek tarım yerleri, “Toprak, topografya ve iklimsel özellikleri ziraî üretim için uygun olup, hâlihazırda ziraî üretim yapılan yahut yapılmaya uygun olan yahut imar, ihya, ıslah edilerek ziraî üretim yapılmaya uygun hale dönüştürülebilen araziler” olarak tanımlandı.
Komisyon üyeleri kendilerine, eşlerine yahut birinci derece kan ve kayın hısımlarına ilişkin tarım yerleri ile ilgili yapılan itirazın incelenmesinde misyon alamayacak.
Arazi Tespit Komitesi; kadastro parsel bilgileri, uydu manzaraları, coğrafik bilgi sistemleri, başka kamu kurumlarından elde edilecek bilgiler üzerinden yapılacak çalışmalar ve yerinde gerçekleştirilecek arazi denetimleri ile işlenmeyen tarım yerlerini tespit edecek. Tespit çalışmalarına altlık teşkil edebilecek bilgiler Bakanlıkça sağlanacak.
Kiralama dönemi eylül-ağustos arası
İşlenmeyen tarım topraklarının tespitinde, içinde bulunulan yılın 1 Eylül tarihi ile bölgelere nazaran değişen hasat periyodu dikkate alınarak en geç takip eden yılın 31 Ağustos tarihine kadar olan müddet dikkate alınacak.
Tespiti yapılan işlenmeyen tarım toprakları Bakanlık kayıt sistemleri ile karşılaştırılarak denetim edilecek. Arazi Tespit Komitesi tarafından yapılan denetim sürecinin tamamlanmasının akabinde, ekonomik bütünlüğü sağlayan parseller ve ekonomik bütünlük kapsamı dışında kalıp Arazi Tespit Komitesince ekonomik ziraî üretim yapılacağı bedellendirilen parseller tespit edilecek. Dikili ve örtü altı tarım yerleri kiralama süreçleri kapsamına alınmayacak.
İşlenmeyen tarım yerleri listeleri mahallinde ve internetten ilan edilecek
Kiralama dönemi içerisinde, kiralanan tarım yerlerinin maliklerinden rastgele biri tarafından bir sonraki dönemde üretim yapacağına dair bir müracaat yapılmaması durumunda bu yerler üst üste iki yıl işlenmeyen tarım toprakları listesine eklenecek. İşlenmeyen tarım yerleri listesi il/ilçe müdürlükleri tarafından beş gün mühlet ile mahallinde, elektronik ortamda ve il müdürlüğü internet sitesinde ilan edilecek.
Arazi malikleri ve öteki ilgililer, listeler ile ilgili itirazlarını ilan müddeti içerisinde Arazi Tespit Kuruluna yapabilecek. Komite bu itirazları üç gün içinde karara bağlayacak. İtirazların kıymetlendirilmesi sonucu oluşturulan en son liste mülki amirin yahut yetkili kıldığı kişinin onayı ile katılaşacak.
Kesinleşen işlenmeyen tarım yerleri listesinde yer alan tarım yerleri için rayiç kira bedelleri tespit edilecek ve belirlenen formata nazaran Kiralanacak Tarım Toprakları Listesi oluşturulacak. Listede kiracıların yetiştirebilecekleri eser yahut eser kümelerine da yer verilecek. Bu yerler, kira geliri arazi maliklerine ilişkin olmak üzere, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve kiralayan tarafından ziraî üretimde kullanılması koşuluyla Arazi Kiralama Komitesi tarafından kiralanacak.
Kiralama süreçleri kiralama dönemi dikkate alınarak gerçekleştirilecek. Kiralama süreci, tek bir tarım toprağı parseli bazında yapılabileceği üzere, üretim planlaması kapsamında yetiştirilecek eser, kiracı potansiyeli ve ziraî üretimin ekonomik verimliliği dikkate alınarak birden fazla tarım toprağı parselini kapsayacak biçimde de yapılabilecek.
Kiralama öncelikli olarak; kiraya verilecek tarım toprağının bulunduğu yerleşim yerinde ikamet edenlere, sivil toplum kuruluşlarına ve meslek odalarına yapılacak.
Kiraya verilecek öncelikli gruplar
Kiralanacak tarım yerleri; rayiç kira bedelinden az olmamak üzere öncelikle istekli olan sekizinci fıkrada belirtilen öncelikli kümelere, öncelikli kümelerden birden fazla istekli çıkması halinde en yüksek teklifi verene, öncelikli kümelerden istekli çıkmaması halinde ise başka isteklilerden en yüksek teklifi verene kiralanacak.
Kesinleşen kiracılara kira bedeli, kira müddeti, ödeme şartları, kira bedelinin yatırılacağı banka hesabı, vergi, fotoğraf, harçları ve başka masraflar üzere kontrat masrafları ve gibisi bilgileri de içeren formata nazaran düzenlenerek tebligat yapılacak.
Kiracının sorumluluğu
Kiracı, kiralama dönemi boyunca kiraladığı tarım toprağı üzerinde, ziraî üretim planlaması kapsamında belirlenen ürün/ürün kümelerini üretmekle, genel ziraî üretim tekniklerine riayet etmekle, toprağın yapısını bozacak uygulamalardan kaçınmakla, arazi üzerindeki çok yıllık bitkiler ve varsa sabit tesisleri korumakla yükümlü tutulacak.