Okumayalım da çürüyelim mi! - Kadın Sağlığı

Dünyanın her türlü cehenneminden, ısrarla, çocuk edebiyatına sığınırım. 49 yaşındayım ve kendimi bildim bileli böyledir bu. Bir Roald Dahl ya da Michael Ende romanının, fotoğraflı bir Julia Donaldson ya da Benji Davies kitabının, bir Frances Hardinge ya da Susanna Clarke kurgusunun beni sarıp sarmaladığı anlar için yaşarım. René Goscinny’nin süper karakteri Pıtırcık olsa diyeceği üzere, “Ne yani, âlâ valla” okumayalım da çürüyelim mi!

Çürümeyelim doğal ki, çürümeyelim de… Yayıncısını, muharririni, tercümanını, illüstratörünü baskılayan bir ortamda, küçük fanusumuzu korumak için ses de çıkarmayalım mı? Çocuğunun okuduğu kitapları onunla konuşmak için değil de, o kitabı seçen öğretmeni ve kitabı denetlemek için okuyan ebeveyne karşı sesimizi çıkarmayalım mı? Çocuğunun okuduğu kitapta şu hayvanı ya da sıkıntıyı görmeyi katiyen istemediğini söyleyerek çocuğunun okuma hakkını ihlal eden ebeveyne sesimizi çıkarmayalım mı? Canını sıkan ya da aksi bulduğu her durumda edebiyatı suçlayanlara, kitapların yasaklanması için sesini yükseltenlere karşı sesimizi çıkarmayalım mı?

Çıkaralım bence! Çıkaralım zira çocuk edebiyatı, okuma ve okuduğunu manaya konusunda gereğince donanıma sahip olmayan ya da toplumsal medyada hasbelkader on binlerle takipçi toplamış kelamda guruların yahut yasakçı başların eline bırakılamayacak kadar önemli bir sıkıntı. “Eğitim önemli” düsturuyla davrandığına inanan bu yetişkinler için bir defa daha tekrarlayalım: Çocuk edebiyatı, bir eğitim gereci değildir! Eğitim ders kitaplarıyla yapılır, keşke çocuk edebiyatını sıkıştırdığımız mengeneyi alıp ortasına ulusal eğitimin daima değişen müfredatını, ders kitaplarındaki metinleri koysak. Çok daha güzel bir iş yapmış oluruz.

Herhalde bu sorundaki en büyük, en acı ve hudut bozucu çelişki şu: Yetişkinlerin çocukları hayatın korkunçluklarından ve genel olarak kötülüklerden, çocuk kitaplarını yasaklayarak koruyacaklarını düşünmeleri. Aman çocuğum savaş hakkında okumasın, korkar! Savaşlar çıkarken düşünecektin onu bacım! Kitapta “Lanet olsun” denmiş, aman çocuğum küfür öğrenecek, o kitabı okumasın! Sen onu televizyondaki mafyöz dizileri son ses dinlerken düşünecektin abicim! Kitapta takla atan bir çocuğun donu görünüyor, aman çocuklara yönelik sapkınlık yapılıyor, çocuğum o kitabı okumasın! Canım kardeşim, sapkınlık çocuğun oynarken donunun görünmesinde değil, o donu görüp aklından olmayacak şeyler geçiren hatta bunları hayata geçiren zihniyette, o zihniyetin önüne geçebileceği halde geçmemeyi, hasır altı etmeyi tercih eden sistemde!

Örnekler o kadar çoğaltılabilir ki, ansiklopedi yazarız burada. Pekala, ne oldu artık? Yani günün sonunda herkesin çocuğu kendinin, istediğini okutur, istemediğini okutamaz. Elbette, insan çocuğuyla sıkıntı mevzuları konuşmak yerine o bahislerden kaçınmak isteyebilir. Ancak edebiyatın bu bahisteki kolaylaştırıcılığından faydalansa keşke yetişkinler. Bir çocuktan katil, tecavüzcü, hırsız şu bu yaratanın çocuk edebiyatı olmadığını kabul etseler. Yeterli bir çocuk kitabının bir çocuğun korkusunu, tasasını yatıştıracağını, kendini kabullenmesini ya da kabul ettirmesini sağlayacağını, kendini yalnız hissetmemesini sağlayacağını, bir çocuğa süper maceralar yaşatacağını, onu şahane diyarlara taşıyıp şahane şahıslarla tanıştıracağını kabul etseler. Bunda bir kötülük olamayacağını görseler. Kaçış yok! Çocuğun okuma hakkının yetişkin tarafından denetim edilmesinin yarattığı sonuçlarla müsabakaya ve yaşamaya devam edeceğiz.

Şöyle de bir şey var: Çocuk kitabı, satışı raflardan çok okullarda yapılan bir eser. Çocuk oyuncak, giysi, sinema vs. dışında, edebiyat pazarının da sevdiği bir amaç kitle. Beşerler kendilerine ayıramadıkları bütçeyi, harcayamadıkları parayı çocukları için o denli ya da bu türlü bulup harcıyorlar. Bu durum çocuk edebiyatına enteresan bir ilgi doğuruyor. Seyahat kitaplarında para var, yazması kolay, hop iki de desen attırırız, al sana çocuk kitabı. Pahalar eğitimi değerli, ebeveynler seviyor, öğretmenler gerilim yaşamadan önerebiliyor, hop zorbalıkla ilgili bir metin, beş de desen, al sana çocuk kitabı. Fotoğraflı kitapta ne var ya, iki satır bir şey aslında, bak ben de yazdım, al sana kitap. Haydi bunu da geçelim, sonuçta kimsenin yazmasına herkes karışamaz!

Ama çocuk edebiyatının ekmek teknesi olarak görülmesinin sonuçlarına bakmayalım mı? Rüştünü ispatlamış çocuk muharrirlerinin bireyler ve devlet eliyle gerçekleşen sansüre karşı hali nedir? Halden anlayan öğretmen ve velilerle, halden anlayan her yaştan okurla dertleşmekten öteye geçiyor mu reaksiyonlar? Yalnızca yetişkinler için üreten müelliflerin bile her sorunda reaksiyonlarını dijital kanallardan imza vererek gösterdiği lakin öteki türlü ortada görünmediği bir atmosferde, çocuklar için yazan insanlardan ne bekleyebiliriz? İktisadın ellerini kollarını bağladığını, bunun anlaşılabilir olduğunu mu? Aman tadımız kaçmasın Ali İstek Bey!

Çocuk edebiyatının bütün bileşenlerinin, birebir kederden muzdarip bütün ebeveynlerin, öğretmenlerin, yayıncı ve muharrirlerin, her yaştan okuyucunun muharririni ve kitabını muhafazası gerekiyor. Lakin muharrirlerin da biraz tehlikeli sulara girmesi gerek, tahminen de birinci muhtaçlığı bu çocuk edebiyatının, tahminen de kurtuluşu burada. Makbul kurmacalar yazmak yerine azıcık anarşist takılmakta. Yoksa etrafta “Pippi Uzunçorap’a bayılıyorum”, “En sevdiğim karakter Matilda”, “Yaaa Rıfat Ilgaz’ın Bacaksız’ı yok mu, bir tanedir o” diye konuşmalarımız kararsız kalacak.

Çok konuştum lakin az bile konuştum üzere de bir yandan. Her neyse, ben hazır adalar ve Yeni Zelanda seyahatleri yasaklanmamışken açıp ‘İki Yıl Okul Tatili’ni okuyayım.

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et