Yurt dışında ve Türkiye’de binlerce içerik üreticisi, hazırladıkları görüntülerle toplumsal medyada milyonlarca şahsa erişiyor. Birçok görüntü kanalı hem yetişkin hem de çocuk kullanıcılara hitap ediyor. Fakat çocukların ilgiyle takip ettiği birtakım kanallardaki görüntüler telaş yaratıyor. Bilhassa çocukların dikkatle izlediği bu görüntüler, kaygı ve şiddet içeren sahneleriyle öne çıkıyor. Örneğin palyaço maskeli yetişkinlerin yatakların altından bir anda fırlaması ya da Minecraft oyunundaki bir karakterin klozetin içinden fırlayıp öteki karateri apansız yemesi üzere sahneler görüntülerde yer alıyor. Bunların yanı sıra, terkedilmiş oyuncak fabrikasında yaşayan ve çalışanları kaçıran pelüş ayıcıktan nefesiyle küçük çocukları donduran dondurmacı bir oyun karakterine kadar pak gözüken birçok kahraman görüntülerde adeta bir canavara dönüştürülüyor. Bu görüntüler internette 1 buçuk ile 3 milyon ortasında izlenme oranına sahip. Toplumsal medyada ‘dijital baba’ olarak tanınan Dijital Danışman ve Müellif Orhan Toker, bu üslup içeriklerin çocuklara kaygı nöbetleri yaşatma üzerine tasarlandığını söyledi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Kısmı Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurten Sargın ise dehşet ve şiddet içerikli görüntülerin hem akran hem de toplumsal şiddeti artırabileceğine dikkat çekerek şöyle konuştu:
TEDİRGİN VE TELAŞLI BİREYLER OLABİLİRLER
“Bu stil görüntüler hayal dünyasında yaşayan 3-6 yaş kümesi ve ilkokul çağındaki çocukların ağır kaygı yaşamasına neden olur. Zira çocuklar, gerçekle kurguyu ayırt edemez ve gördüklerinin gerçek olduğunu düşünür. Bu durum onların huzursuz ve korkulu bireyler olmasına yol açabilir. Yapılan araştırmalar, çocukların seyrettikleri şeyi sergilediklerini gösteriyor. Örneğin kaygı ve şiddet izleyen çocuklarda şiddet eğilimi fazla oluyor. Ayrıyeten şiddetin izlenmesi akran şiddetinin gelişmesine yol açabiliyor. Bilhassa şiddet, uygulayan çocuk için bir güç gösterisine dönüşebiliyor. Ergenlik devrindeyse şiddete eğilimi olan çocukların tanınan olması toplumsal şiddeti de artırabilir.”
TELEFONLAR ÇOCUK BAKICISINA DÖNÜŞTÜ
Son yıllarda çocuklara yönelik hazırlanan hakikat içeriklerin olmadığını ve çocukların da kendilerine ne sunulursa onu izlediklerini belirten Prof. Dr. Sargın, “Bu usul içeriklerden binlerce var ve çocukların kendilerine uygun içerikleri seçmeleri mümkün değil. Bu sebeple ebeveynlerin bu içerikleri kesinlikle denetim etmeleri gerekiyor. Öte yandan çocuklar için telefon ve tablet birer çocuk bakıcısına dönüştü. Ailelerin bir ortaya gelip sohbet edebilmesi, oyun oynaması ya da sanatsal aktivitelerde bulunması gerekir” dedi.
ÇOCUKLARA MERHAMET AŞILANMALI
Bu usul içeriklerin 3-6 yaş kümesine olan tesirini azaltmak için onlara merhamet hissini aşılamak gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Nurten Sargın, şunları söyledi: “Örneğin bir hayvan ziyan gördüğünde canının yandığını söylemek ya da birine şiddet uygulandığında bunun makûs ve ziyan veren bir şey olduğunu anlatmak kıymetli. Öte yandan bunun önüne geçmek için yapılması gereken en değerli atak, ebeveynlerin evvel kendi ellerindeki telefonu bırakıp çocuklarıyla irtibata geçmesi. Ailelerin bu hususta bilinçlenmesi gerekiyor. Ayrıyeten konutta belirli bir oyun saatinin olması da tesirli olur. Fakat bu oyunlar dijital değil büsbütün aileyi bir ortaya getiren ve yüz yüze oynanan oyunlardan oluşmalı. Hasılı ebeveynlerin çocuklarıyla ortak bir vakti paylaşması lazım. Elbette çocuk teknolojiyi de kullanmalı ancak bu muhakkak saat aralığında ve ebeveynin denetiminde olmalı.”
YOUTUBE KIDS SEÇENEĞİ
Youtube, ebeveynlere bu üslup durumları önleyebilmeleri için ‘Youtube Kids’ seçeneğini sunuyor. Youtube Kids ile çocuklarının izleyeceği kanalları belirleyebiliyor ve aşikâr başlı kanalları ya da görüntüleri da engelleyebiliyorlar. Ayrıyeten çocuğun ekran mühleti de uygulama üzerinden kısıtlanabiliyor. Bunun yanı sıra ebeveynlerin, çocuklarına özel olarak bir Youtube kanalı açarak bu kanalda yalnızca çocuklarına uygun içeriklere yer verebilmeleri de mümkün.
KORKU İÇERİĞİNİ ÇOCUĞUYLA ÜRETEN VAR
Orhan Toker – Dijital Danışman
“Türkiye’de milyonlarca çocuk bu kanalları izliyor. Merak duygusu nedeniyle kaygı içeriklerini seviyorlar. Çocuklar bu görüntüleri izledikleri vakit korkuyorlar ve bu kaygıyı öbür arkadaşlarıyla da paylaşmak istiyorlar. O yüzden çok çabuk yayılıyor. Türkiye’de bu üslup içerikler epey fazla. Hatta kendi çocuğuyla birlikte kaygı içeriği üreten ebeveynler bile var. Bu stil endişe dolu içeriklerin günden güne artmasının nedeni çok fazla izlenmesi. O denli ki bir içerik üretici en çok hangi mevzular izleniyor ve ilgi görüyorsa ona yöneliyor. Toplumsal medyada da da dehşet içerikleriyle hem daha çok izleniyor hem de daha çok gelir elde edebiliyorlar. Bu usul görüntülere çoğunlukla 13 yaş altındaki çocuklar ilgi duyuyor fakat 3 ile 5 yaş kümesindeki çocuklar da izliyor. Bu yaş kümesindeki çocuklar için epeyce tehlikeli bir durum. Zira ilerleyen süreçte bu onların endişe nöbetleri yaşamasına neden olabilir. Şayet çocuk bu usul içeriklere maruz kalmış ve gece tek başına uyuyamıyor ya da altına kaçırma sorunu yaşıyorsa ebeveynlerin bir uzmandan takviye almaları gerekir.”