Derleyen: Zeynep Dilara Akyürek – Alaska’da altın arama fikri 1896-1897 yıllarında ortaya atıldı. Bu fikrin kaynağı, Yukon’da Klondike altının keşfiydi. Fakat bundan 15 yıl kadar evvel Kanadalı Jon Juneau ve Richard Harris, Alaska’nın birinci değerli altın keşfini 1880’de yaptılar. Yapılan keşiflerle halk ortasında efsaneler anlatılmaya başlandı. Birçok insan eksi 28 derece dondurucu Alaska soğuğunda ölme değerine bu maceraya katıldı. Tarihler 1906’yı gösterdiğinde Amerikalıların altına olan ilgisi Ruslarınkini geçmişti. Yanlarında 10 ila 30 günlük erzak, yem ve gereç alıp Alaska’ya giden kümeler ortaya çıkmıştı. O güne kadar sırf Yukon’un Dawson kentine posta taşıyanların kullandığı köpekli kızaklar artık altın peşine düşenlerin de hayatına girmişti.
BU MACERA NASIL BAŞLADI?
1849’da California Gold Rush kurulmadan evvel Yukon’da altın olduğu kulaktan kulağa yayılmıştı lakin 1870’lere kadar kimse oraya gitmedi. 1896’da kaideler değişince yaklaşık bin 500 kişi Alaska’ya hakikat yola çıktı. O yılın yani 1896’nın ağustos ayında Amerikalı maden kâşifi George Carmack, Skookum Jim ve Tagish Charley isimli iki Yukon yerlisi ile bugün hâlâ altının merkezi olan Klondike Nehri’ne yanlışsız bir seyahat yaptı. Tavşan Deresi’ne gelip altın aramak için kamp kurdular ve uğraşları da bir süre sonra sonuç verdi. Takvimler 16 Ağustos’u gösterdiğinde Carmack ya da Skookum derede pan (derede altın aranan tas) ile bir altın külçesi buldu. Araştırdıklarında o bölgenin altın yataklarıyla dolu olduğunu keşfettiler. Carmack bu keşfi şu sözlerle anlattı:
“Hayat oyununda kendime bir floş (poker oyununun en büyük kâğıdı) atmış üzere hissettim. Tüm dünya bir ikramiyeydi.”
1897’de altın yüklü iki gemi Seattle ve San Francisco’ya demir atana kadar, Alaska’da altın olduğu yalnızca Yukonlu yerliler ortasında konuşuluyordu. Gemilerde toplamda 2 tondan fazla altın vardı. Peki, bundan 4 buçuk milyar yıl evvel dünyanın yüzeyini yanardağlar erittiğinde, nasıl oldu da altın öbür madenlerle birlikte dünyanın merkezine yanlışsız çökmedi?
Altın da başka madenlerle dünyanın merkezine çökmek zorundaydı ve çöktü. Alaska’da ırmaklarda ve yüzeye yakın yerlerde altın olmasıysa öteki bir olayın sonucuydu. Yer kabuğunda her bin ton husus içinde yalnızca 1,3 gram altın bulunuyor. Lakin bu oran, gezegenin oluşmasıyla ilgili kabul edilmiş model için bile hâlâ hayli yüksek. Londra’daki Imperial College’dan yerbilimci Matthias Willbold bunu şöyle açıkladı:
“Teoriye nazaran Dünya, oluşumunun akabinde bir ölçü altın taşıyan meteorların yağmuruna maruz kaldı. Bu, altının yer kabuğu ile Dünya’nın merkezi ortasında kalan katmana ve yer kabuğuna dağılmasına neden oldu.”
Yani Alaska’daki altının sırrı, 10 milyonlarca yıldır bu meteorların kesimlerinin eriyen buzul sularıyla akarsulara karışmasından kaynaklı olabilir.
PARASINI ALTINA YATIRAN EN GÜÇLÜ KADIN
Belinda Mulrooney de 1897 baharında ipek bayan iç çamaşırı ve termos ticareti yapmak için Dawson’a geldi. Hızlı bir biçimde getirdiklerinin altı katını sattı ve kârı bir restorana, bir karavana, altın yatırımına ve ‘Fairview’ isminde şık bir otele dönüştürdü. Dawson’ın gazeteleri onu “Klondike’deki en varlıklı kadın” olarak ilan etti. Lakin Mulrooney için her şey istediği üzere gitmedi. Fransız aristokrasisinden “Kont” olduğunu argüman eden Charles Eugene Carbonneau ile evlendi, aslında kendisi bir şampanya üreticisi ve eski bir berberdi. Mulrooney bu evlilik sebebiyle tüm servetini kaybetti.
Mulrooney’in her şeyini kaybetmeden evvel paydaşlık kurduğu ‘Klondike Kralı’ olarak bilinen Alex McDonald ise yerliler tarafından şöyle tanıyordu: “Kendisine yeni bir teklif sunulduğunda çenesini yavaşça ovmak üzere tuhaf bir alışkanlığı olan, temkinli ve ağzı kapalı bir adam. Ne kadar cazibeli olursa olsun, her teklife evvel ‘Hayır’ der, böylelikle üzerinde düşünmek için vakit kazanır.”
McDonald’s’ın konuşmasındaki yavaşlık 7 ila 27 milyon dolar ortasında bir servet edinmesini sağlayan kurnazlığını ve ticari zekâsını gizliyordu. Bundan yaklaşık 15 yıl sonra dünyanın en lüks ve büyük transatlantik gemisi Titanic’in 7,5 milyon dolara mal olduğu ortaya koyulduğunda McDonald’s’ın neden ‘Klondike Kralı’ olduğu anlaşıldı. 1800’lerin sonunda Dawson’da, varlıklı olup servetini kaybedenler ile servetini koruyanlar bir ortadaydı. Klondike Nugget Gazetesi, Dawson’da olanları şöyle yazmıştı: “Şu anda Dawson büyük bir hayal kırıklığı yaşayan adamlarla dolu.”
ALTINDAN KAZANDI, YUMURTAYA YATIRDI
1898 yazında altın tarlalarına en yakın kasaba olan Dawson, Kanada’nın en kalabalık kentlerinden birine dönüştürüldü. Altın tozu ve külçeler artık alışverişlerde ödeme olarak kabul ediliyordu. O periyotta kumar ve kart oyunları da tarihteki en tanınan periyodunu yaşıyordu. Carmack da kendi talihini ‘floş’ diye tabir ederken, “pokerde bir elde toplanan tıpkı renkten ve tıpkı tipten beş kâğıdın birbirini sıra takip etmesiyle meydana gelen oyunun en büyük kâğıdını” kastetmişti.
1896’da Eldorado Creek’teki bir oyunda bulaşıkçılık yaparken varlıklı olan “Swiftwater” yani Bill Gates de Amerikalı bir servet avcısıydı. 1935’te Peru’da madencilik yaparken öldüğünde kazandığı serveti kısa mühlet içinde kumarla ve bayanlara düşkünlüğüyle kaybetmişti. Bill Gates’in servetini kaybetmesiyle ilgili birçok argüman vardı. Anlatılan bir kıssaya nazaran Gates, 19 yaşındaki hoş bir hayat bayanı olan Gussie Lamore’a âşık olmuştu. Genç bayanın yumurtaya bir düşkünlüğü vardı. Lakin dondurucu derecede soğuk Dawson ikliminde yumurta elmas kadar kıymetliydi. Gates yemek yedikleri yerde menüdeki en değerli eser olan ‘sahanda yumurtayı’ Lamore için sipariş etti. Gates’in yanılgı yaptığı yer de tam olarak burasıydı. Genç ve hoş hayat kadınını etkilemek için restorandaki tüm yumurtaları sipariş etmişti. Gates o güne kadar büyük zorluklarla altından kazandığı paraları, çok süratli bir biçimde yumurta ile kaybetmişti.
ALTINI YAZARAK PARA KAZANDI
Jack London ise Kaliforniya Üniversitesi’ndeki eğitimini yarıda bırakarak, 1897’de 21 yaşındayken ‘altın hücumu’na katıldı. Ailesinden para alarak, altın tarlalarına gitti. Ancak Yukon’daki birinci kışında C vitamini eksikliğinden kaynaklanan iskorbüt hastalığına yakalanınca pes etti. Daha sonra tecrübelerinden yararlanarak ‘Vahşetin Daveti’ni ve öbür kitaplarını yazdı. London başarısız bile olsa öylesine etkilenmiş olacak ki neredeyse tüm romanlarında Alaska, Yukon, Dawson ve altın madencilerinden bahsediyordu.
Jack London için Alaska’da altın aramak kısa süren hayatının mana kazanmasını, kitaplarında bahsettiği altın avcılığının efsaneleşmesini sağlayacaktı. ABD’li muharrir, altına hamle hareketine minnettardı: “Kendimi Klondike’de buldum. Orada bakış açınızı elde edersiniz.”
1899 yazında, Alaska’nın Nome kıyılarında altın bulunduğuna dair haberler yayınlandı. Yazılanlar madencilerle dolu Yukon’dan toplu bir göçü tetikledi. Yaklaşık 17 bin nüfusa sahip olan Dawson, 8 bin sakinini kaybetti. Tarihin son büyük altına hamle hareketi bu olayla fiilen sona erdi. Tarihçi Pierre Berton da daha sonra üç yıllık altın hamlesi hakkında, “Yaklaşık otuz ya da kırk bin kişi Dawson’a ulaştı. Bu sayının yalnızca yarısı altın aramaya zahmet etti ve bunlardan yalnızca dört bini altın buldu. Dört bin şahıstan birkaçı, kendilerine güçlü diyebilecek kadar büyük ölçüde altın buldu ve bu talihli adamlardan yalnızca birkaçı servetlerini elinde tutmayı başardı” diye yazmıştı.
Maddi karşılığı vakte nazaran değişse de bedelli bir kaynak olarak görülen altına ilgi hiç azalmadı, bilakis katlanarak arttı. Bir gün tutkuyla peşinden koşulan altın bitecek olsa da onun bedelli oluşu hiç değişmeyecek.